Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji w związku z referendum z 6 września 2015 r. przeprowadziła monitoring siedmiu głównych telewizyjnych serwisów informacyjnych.
KRRiT objęła monitoringiem główne serwisy informacyjne:
Wiadomości TVP 1,
Panoramę TVP 2,
Fakty TVN-u,
Wydarzenia Polsat-u,
Informacje dnia TV Trwam,
Informacje dnia Superstacji,
Dzisiaj TV Republiki, w okresie siedmiu dni poprzedzających ciszę wyborczą przed referendum w dniu 6 września 2015 roku (29 sierpnia – 4 września 2015 r.).
Celem monitoringu była ocena jakości debaty publicznej, prezentowania tematyki i idei referendum oraz poszczególnych postulatów referendalnych w sposób rzeczowy, zrozumiały i bezstronny.
Najwięcej czasu tematyce referendalnej poświęciły
Panorama TVP2,
Wiadomości TVP 1 oraz
Informacje dnia TV Trwam. Zsumowany czas dotyczący kampanii referendalnej z pięciu wydań
Panoramy wyniósł 16 minut i 24 sekundy. Z trzech wydań
Wiadomości łączny czas poświęcony referendum wyniósł 11 minut i 23 sekundy, natomiast dwa materiały
Informacji dnia TV Trwam łącznie trwały 10 minut i 7 sekund.
Telewizje TVN oraz Polsat w swoich głównych wydaniach serwisów informacyjnych w
Faktach i
Wydarzeniach poświęciły kwestiom związanym z referendum odpowiednio 6 min 1 sek. oraz 4 min 31 sek.
W serwisach informacyjnych
Dzisiaj TV Republiki oraz
Informacjach dnia Superstacji temat referendum pojawił się tylko raz w okresie objętym badaniem (po ok. 3 min).
We wszystkich badanych stacjach zainteresowanie tematyką referendum było incydentalne, widoczne w pojedynczych dniach, bez zachowania ciągłości narracji o kampanii referendalnej, z wyjątkiem
Panoramy w TVP2, w której o referendum mówiono najbardziej regularnie (pięć z siedmiu dni objętych monitoringiem).
W sposób najbardziej merytoryczny tematyka referendalna została omówiona w telewizji publicznej, z wiodącą rolą
Panoramy TVP 2 i cyklem materiałów poświęconych pytaniom referendalnym z 6 września. Materiał, w którym dokładnie i szczegółowo wyjaśniono procedury i cel głosowania wyemitowała także, w ostatnim dniu trwania kampanii, TV Trwam.
Kwestie związane z referendum w badanych audycjach zostały poruszone przede wszystkim 2 września. Omawiano wówczas pytania referendalne oraz komentowano dyskusję w Senacie na temat złożonego przez prezydenta Andrzeja Dudę wniosku o zorganizowanie kolejnego referendum 25 października. Drugim dniem, w którym wszystkie monitorowane serwisy informacyjne, poza
Dzisiaj TV Republiki, wyemitowały materiały o tematyce referendalnej, był 4 września, kiedy dokonano podsumowania i oceny kampanii referendalnej, przypomniano pytania referendalne, zasady głosowania i ogłoszono ciszę wyborczą. W pozostałych dniach kwestia referendum była traktowana zdawkowo, bądź w ogóle nie była obecna na antenie (nie zanotowano ani jednego materiału w pełni poświęconego tematyce referendalnej w dniach 29 sierpnia oraz 31 sierpnia).
Analiza monitoringu wykazała silne nałożenie się tematów dotyczących dwóch referendów – odbywającego się 6 września i zaproponowanego przez prezydenta Andrzeja Dudę na 25 października. Oba referenda stały się też tłem do prezentowania spersonalizowanego konfliktu politycznego. Dowodzi tego zarówno struktura materiałów dziennikarskich (oparta głównie na konfrontowaniu przeciwnych opinii), jak i używany przez dziennikarzy język (metaforyka i porównania związane z wojną, konfliktem, walką itp.).
W badanych audycjach zabrakło przedstawionych w wiarygodny i merytoryczny sposób wypowiedzi wyborców (np. wyniki badania opinii społecznej). Zaledwie w czterech materiałach pojawiły się wypowiedzi obywateli: raz zaprezentowano sondę uliczną, raz wypowiedź młodego przedsiębiorcy, raz protestującego działacza NSZZ „Solidarność” i głos uczestniczki protestu pod parlamentem. Każda z tych wypowiedzi miała charakter jedynie ilustracyjny, w związku z tym trudno wyciągać z nich jakiekolwiek wiążące wnioski o opinii Polaków na temat przedmiotu referendów.
Analiza monitoringu wykazała, że referendum stało się narzędziem politycznym, służącym partiom do realizacji swoich celów. Konsekwencją prezentowania w taki sposób zasad powszechnego głosowania jest deprecjonowanie referendum, akcentowanie, że jest ono bezsensowne, bezużyteczne, nie może dać dobrego rozwiązania i nie wzbudza zainteresowania. Może to prowadzić do ograniczenia udziału w głosowaniach powszechnych i obniżenia zaufania społecznego do tego typu instrumentów prawnych.
Raport podsumowujący kampanię referendalną w mediach