Kto bezstronny, kto pluralistyczny? Monitoring wyborów parlamentarnych 2015
21.12.2015
Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji przeanalizowała parlamentarną kampanię wyborczą 2015 roku
w informacji i publicystyce nadawców telewizyjnych.
Monitoring wykonany przez Laboratorium Badań Medioznawczych Uniwersytetu Warszawskiego objął główne wydania serwisów informacyjnych:
Wiadomości TVP1,
Panoramy TVP2,
Faktów TVN,
Wydarzeń Polsatu,
Informacji dnia TV Trwam,
Dzisiaj TV Republika,
Informacji dnia Superstacji od 17 do 23 października. Analizie poddano strukturę tematyczną i organizacyjną materiałów oraz narrację dziennikarską. Wskazano przypadki naruszeń zasad bezstronności i rzetelności.
Serwisy informacyjne wszystkich nadawców głównie skupiały się na relacjonowaniu poczynań i interakcji Platformy Obywatelskiej i Prawa i Sprawiedliwości. Partie o mniejszym poparciu były eksponowane krócej i dalej w serwisach.
Najbardziej przejrzystą strukturę informacji wyborczych miały
Wiadomości TVP1. Wyróżniały się wysokim poziomem merytorycznym i szczegółowością omawianych tematów. Odnotowano niewiele stronniczości w warstwie wizualnej. Debaty wyborcze zostały przedstawione kompleksowo i w relatywnie pogłębiony sposób.
Najbardziej stronnicze i krytyczne wobec jednego komitetu wyborczego, natomiast aprobujące inny komitet, były materiały
Dzisiaj TV Republika oraz
Informacji dnia Telewizji Trwam. Stosunek tych serwisów do komitetów wyborczych przejawiał się w wypowiedziach prowadzących i reporterów, doborze materiałów i strukturze tematów oraz w wyborze zdjęć i kadrów.
Debaty wyborcze: ilość i jakość
Analiza debat wyborczych wykazała wyrównaną ekspozycję (czynną i bierną) uczestników debat, co świadczy o wysokiej precyzji ich realizacji. Wykonując zapisany w rozporządzeniu KRRiT z 6 lipca 2011 r. obowiązek przeprowadzenia debaty wyborczej, TVP zrobiła to na wysokim poziomie merytorycznym i edytorskim. Debata liderów ośmiu komitetów wyborczych, wyemitowana 20 października w TVP1, TVP Info, Polsat
News oraz TVN 24, wypełniła formalne i logistyczne wymogi tego rozporządzenia. W debacie padały wyłącznie pytania o informacje, co wskazuje na skupienie się na programach i postulatach partii politycznych. Pytania często jednak zachodziły na siebie i dotyczyły wątków poruszanych w innych modułach.
Niepokojąca była zawartość pasma przed i po debacie. Omawiano głównie przebieg kampanii wyborczej i medialne obrazy debaty (wystrój studia, strategia wizerunkowa gości, strój i wygląd polityków) oraz eksponowano techniczne aspekty organizacji debaty (kamery, nagłośnienie, scenografia, oświetlenie). To mogło ciekawić widzów, ale nie powinno było być ważniejsze od merytorycznych wątków debaty.
Emitowana dzień wcześniej, 19 października, przez TVP, Polsat i TVN „Rozmowa o Polsce” Ewy Kopacz i Beaty Szydło świadczy o nadmiernej roli komitetów wyborczych w kształtowaniu przekazu medialnego. Sposób realizacji tej audycji, jej tematy i pytania dziennikarzy wskazują, że bardziej chodziło w niej o przedstawienie pogłębionych sylwetek obu kandydatek i skontrastowanie ich osobowości, niż o omówienie programów ich partii.
De facto była to debata wyborcza, co zapewniło liderkom PO i PiS podwójną ekspozycję w łącznym czasie trwania debat. Naruszyło to wymóg równego traktowania i równej ekspozycji komitetów wyborczych w debatach.
Publicystyka: pluralizm, bezstronność, wyważenie i jakość
KRRiT przeprowadziła również analizę audycji publicystycznych Telewizji Polskiej (TVP1, TVP2, TVP Info), TVN24, Polsat
News oraz TV Trwam na podstawie art. 21 pkt.1 Ustawy o radiofonii i telewizji, który określa misję nadawcy publicznego. Uwzględniając wnioski i uwagi nadawców, w badaniach porównawczych wzięto pod uwagę: pluralizm, bezstronność, wyważenie i jakość warsztatową.
Kryteria misji publicznej bardzo dobrze wypełnił program Polsat
News. Wysokie wartości w badaniu uzyskały także TVN 24 oraz TVP1. W najmniejszym stopniu kryteria te zrealizowała Telewizja Trwam, co jest konsekwencją doboru gości z jednej partii i wyraźnie pozytywnego do nich stosunku prowadzących.
Podobnie jak przy poprzednich wyborach, udział tematyki kampanii wyborczej (spotkania z wyborcami, debaty, polityka sztabów wyborczych) w łącznym czasie trwania audycji publicystycznych przekraczał połowę. Tylko 5 proc. czasu poświęcono skandalom: aferze taśmowej i nowym nagraniom przed wyborami, aferze z „ustawianiem” przetargów przez rolników, sprawie procesu Mariusza Kamińskiego, prowokacji dziennikarskiej wobec Jerzego Zelnika. Nowym tematem w dyskursie wyborczym był kryzys migracyjny.
Informacja i publicystyka: ekspozycja partii i ekspertów
Czas poświęcony komitetom wyborczym w audycjach publicystycznych
Komitety wyborcze |
Media publiczne |
Media niepubliczne |
Czas łączny |
PiS |
04:02:30 |
25:42:26 |
29:44:56 |
PO |
03:50:21 |
10:26:15 |
14:16:36 |
Zjednoczona Lewica |
03:05:03 |
04:54:00 |
07:59:03 |
PSL |
02:24:44 |
03:30:29 |
05:55:13 |
Nowoczesna Ryszarda Petru |
01:07:10 |
01:46:55 |
02:54:05 |
Kukiz'15 |
00:18:45 |
02:24:19 |
02:43:04 |
Partia Razem |
00:47:06 |
01:32:11 |
02:19:17 |
Korwin |
00:39:54 |
01:31:19 |
02:11:13 |
Bezpartyjny |
01:06:16 |
02:24:16 |
03:30:32 |
W mediach publicznych ekspozycja głównych partii politycznych PiS i PO jest wyrównana. Stosunkowo równomiernie rozłożona jest ekspozycja Zjednoczonej Lewicy i PSL. Ekspozycja polityków innych partii jest niska. W telewizjach niepublicznych widoczne jest odchylenie ekspozycji na korzyść PiS przez program TV Trwam i niski udział ekspertów, co oznacza większą ekspozycję polityków.
Czas poświęcony komitetom wyborczym w serwisach informacyjnych
Komitety wyborcze |
Media publiczne |
Media niepubliczne |
Czas łączny |
PiS |
00:27:22 |
01:25:01 |
01:52:23 |
PO |
00:30:28 |
01:34:57 |
02:05:25 |
Zjednoczona Lewica |
00:11:17 |
00:36:32 |
00:47:49 |
PSL |
00:11:23 |
00:23:28 |
00:34:51 |
Nowoczesna Ryszarda Petru |
00:07:00 |
00:17:12 |
00:24:12 |
Kukiz'15 |
00:06:25 |
00:13:09 |
00:19:34 |
Partia Razem |
00:07:29 |
00:12:45 |
00:20:14 |
Korwin |
00:07:16 |
00:16:13 |
00:23:29 |
Bezpartyjny |
00:05:26 |
00:14:23 |
00:19:49 |
Kobiety w kampanii wyborczej
Wśród gości programów było zaledwie 17 proc. kobiet, które zajmują 16 proc. czasu. Najwięcej w TVP1, TVN 24 oraz TV Trwam było polityczek PiS. W TVP Info (i po uśrednieniu wyników w całej telewizji publicznej) najwięcej było ekspertek: w TVP 2 - kandydatek Zjednoczonej Lewicy. Jedynie Polsat
News zachował wśród kobiet-gości wyważony rozkład polityczny.
Kolejny raz w kampanii pokazywanych było znacznie więcej mężczyzn (65 proc.) niż kobiet (35 proc.)
Wyraźna była przewaga ekspozycji kobiet dynamicznych, liderek politycznych i ekspertek. Nisko eksponowane były kobiety o małym wkładzie w dyskusję, których więcej było w poprzednich kampaniach wyborczych.
Podobnie jak w przypadku wyborów prezydenckich, w debatach widoczna była precyzja w ekspozycji liderek PO i PiS w ekspozycji czynnej (czas wypowiedzi), jak i biernej (ujęcia kandydatki kiedy milczy). Wyraźna przewaga ekspozycji czynnej wskazuje na skupienie się pomysłodawców i realizatorów debaty na prezentacji wyrazistych sylwetek kandydatek.
Monitoring wyborczy telewizyjnych programów publicystycznych 2015 r. - prezentacja
Monitoring wyborczy telewizyjnych audycji publicystycznych. Wybory parlamentarne 2015 r.
Monitoring wyborczy telewizyjnych serwisów informacyjnych. Wybory parlamentarne 2015 r.