KRRiT - Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji

Wybory samorządowe – wyniki monitoringu

KRRiT analizowała kampanię wyborczą w głównych wydaniach serwisów informacyjnych Telewizji Polskiej, TVN-u, Polsatu, TV Trwam. Monitoringiem objęto także audycje publicystyczne stacji: Polsat News, TVN24, TVP Info, TV Trwam i TVP1.

Analiza kampanii przed wyborami do samorządów została przeprowadzona zgodnie z art. 21 Ustawy o radiofonii i telewizji, który w pkt. 1 określa misję nadawcy publicznego. Zgodnie z założeniami KRRiT, podobnie jak w przypadku monitoringu kampanii do PE 2014, audycje nadawców publicznych i komercyjnych były analizowane według tych samych kategorii ustawowych, czyli pluralizmu, bezstronności, wyważenia, niezależności, innowacyjności, jakości oraz integralności. Pozwoliło to na porównanie formy i treści audycji publicystycznych na antenach publicznych i prywatnych.

Nadawcy publiczni są ustawowo zobligowani do realizacji misji publicznej, natomiast w przypadku nadawców komercyjnych kategorie składające się na pojęcie misji można potraktować jako nieobowiązkowe, ale pożądane cechy przekazu informacyjnego i publicystycznego.

Celem monitoringu była ocena jakości debaty publicznej toczącej się wokół wyborów samorządowych, a w szczególności odpowiedź na pytania, na ile odnosi się ona do merytorycznych zagadnień związanych z kampanią wyborczą i w ogóle z funkcjonowaniem samorządu oraz na ile skutecznie potrafi angażować obywateli w proces wyborczy. Analizowano również ilość pojawiąjących się tematów wyborczych w programach informacyjnych oraz obecność poszczególnych partii politycznych. Badano wpływ, jaki na audycje ma fakt, że kampania wyborcza zbiegła się z obchodami święta 11 listopada oraz jak często w programach wyborczych gościły kobiety.

Kryteria misji publicznej i tematyka audycji publicystycznych:

Kryteria misji publicznej, czyli pluralizm, bezstronność, wyważenie, niezależność, innowacyjność oraz jakość najlepiej realizowały Polsat News, dobre wyniki uzyskały telewizja publiczna i TVN 24, relatywnie w najmniejszym stopniu (choć w kilku obszarach znacznie lepiej niż w przypadku eurowyborów) Telewizja Trwam.

Najbardziej bezstronnie prezentowano informacje w programach telewizji publicznej (dzięki mało nacechowanemu zachowaniu dziennikarzy i bardzo małemu wpływowi, jaki na zachowanie dziennikarza wywierała przynależność partyjna gościa) oraz w audycjach Telewizji Trwam (dzięki niskiej skłonności dziennikarzy do przerywania gościom i relatywnie mało nacechowanemu zachowaniu dziennikarzy).

Udział procentowy poszczególnych partii w czasie ekspozycji został najbardziej równomiernie rozłożony w Polsat News oraz TVN.

W telewizyjnych audycjach publicystycznych zabrakło poważnej, merytorycznej i kompetentnej dyskusji poświęconej istocie wyborów samorządowych a także zadaniom i zasadom funkcjonowania rad gmin, miast, powiatów oraz sejmików wojewódzkich. Tylko w jednej audycji nastąpiło omówienie bilansu polskiej ustawy samorządowej. Zabrakło edukacji obywatelskiej. W żadnej audycji nie został wyjaśniony wyborcom system głosowania i podziału mandatów, zasad oddawania w wyborach ważnego głosu (poprawnego wypełniania kart wyborczych).

Kampania wyborcza została zdeterminowana przez pryzmat i w odniesieniu do wydarzeń, takich jak bieżące afery („afera madrycka” z udziałem posłów PiS, pobicie Przemysława Wiplera) oraz rocznice i obchody - z dominacją wokół Marszu Niepodległości. Zagadnienia merytoryczne wychodzące poza zakres kampanii i dotyczące praktycznych problemów politycznych na poziomie lokalnym zostały zdominowane przez tematy ogólne, niezwiązane z bieżącymi decyzjami politycznymi na poziomie samorządu.

Pytania zadawane przez dziennikarzy w audycjach były w dużej mierze pytaniami o opinie oraz stany i reakcje emocjonalne, chociaż w porównaniu do kampanii do Parlamentu Europejskiego można mówić o niewielkiej przewadze pytań o informacje nad pytaniami o opinie. Należy jednak podkreślić,  że wzrost liczby pytań o informacje był związany z wydarzeniami, które miały miejsce w trakcie kampanii wyborczej. Wiele programów było poświęconych analizowaniu kontrowersyjnych incydentów z udziałem posłów oraz Marszowi Niepodległości, gdzie większość pytań dotyczyła weryfikowaniu faktów związanych z tymi wydarzeniami i miała marginalne znaczenie dla samej kampanii wyborczej i zagadnień merytorycznych z nią związanych.

Ekspozycja tematyki wyborczej w programach informacyjnych:

Analiza tematyki wszystkich badanych stacji wykazała, że temat wyborów pojawia się z tendencja wzrostową w pierwszych dwóch dniach badania, następnie w kolejnych trzech dniach następował spadek zainteresowania stacji tym tematem. 11 listopada temat wyborów nie pojawiał się w ogóle. W kolejnych dniach następował stopniowy wzrost, aż do wysokiej, prawie czterdziestoprocentowej ekspozycji w ostatnim dniu kampanii wyborczej.

Temat kampanii wyborczej najbardziej był eksponowany w mediach publicznych (TVP 1 i TVP 2), najmniej w TV Trwam i Polsacie.

Wśród tematów pojawiających się w badanych audycjach, wiele z nich miało charakter anegdotyczny (kuriozalne i humorystyczne aspekty kampanii) a także takich, w których kampania była prezentowana przez pryzmat bieżących wydarzeń politycznych (m.in. „afery madryckiej”). Pojawiało się wiele materiałów informacyjnych (zwłaszcza w TVP 2 i TVN), które mimo niskiej ekspozycji czasowej przekrojowo i szeroko relacjonowały poszczególne lokalne kampanie wyborcze. Zabrakło w programach informacyjnych (za wyjątkiem TV Trwam) materiałów edukacyjnych i poradnikowych związanych z metodą głosowania i organizacją procesu wyborczego.
 
 
Wpływ wydarzeń z 11 listopada na dyskurs wyborczy:

Wydarzenia w dniu 11 listopada w audycjach informacyjnych stanowiły istotny „destruktor” w okresie kampanii wyborczej, który mógł mieć wpływ na zmianę w normalnej ekspozycji partii politycznych związanych z przebiegiem kampanii wyborczej. Wydarzenia te generowały dodatkowy czas ekspozycji dla partii pojawiających się w kontekście Marszu Niepodległości. Byli to politycy Ruchu Narodowego, Platformy Obywatelskiej (głównie Hanna Gronkiewicz – Waltz) oraz w mniejszym stopniu PiS.

Ekspozycja poszczególnych partii oraz ekspertów w audycjach:

Monitoring audycji publicystycznych pokazał wyraźną preferencję stacji niepublicznych w zakresie eksponowania polityków PiS oraz ekspertów i polityków bezpartyjnych. Natomiast telewizje publiczne ponownie zaprezentowały bardziej wyważony model pluralizmu, który dawał relatywnie równiej rozłożoną między partie ekspozycję polityków.




W wyborach samorządowych w badanych audycjach informacyjnych dominowało PO, na drugim miejscu znalazły się PiS i grupa kandydatów oraz polityków bezpartyjnych, na dalszych miejscach eksponowane były SLD i PSL. Pozostałe partie były eksponowane w małym stopniu.




Najliczniej reprezentowanymi ekspertami komentującymi przebieg kampanii byli: naukowcy, nie uczestniczący w kampanii politycy, działacze społeczni, urzędnicy i funkcjonariusze służb oraz dziennikarze. W przeciwieństwie do wyborów europejskich, w badanych materiałach praktycznie nieobecna była kategoria ekspertów – aktorów czy muzyków, poza tymi, którzy byli jednocześnie kandydatami w badanej kampanii.


Kobiety w kampanii wyborczej:

Monitoring serwisów informacyjnych oraz debat stał się także okazją do prześledzenia obecności kobiet w kampanii wyborczej. Analizowano czas wypowiedzi przedstawicielek poszczególnych komitetów wyborczych oraz role, w jakich występowały w kampanii.
Proporcja kobiet gości do mężczyzn zapraszanych do programów publicystycznych wynosi mniej więcej 14 do 16 proc., a więc jest bardzo odległa od wszelkich pojawiających się w debacie publicznej progów parytetowych.
Niska reprezentacja kobiet jako gości programów jest pochodną ich niskiej obecności na dobrych miejscach określonych list wyborczych. W przypadku kobiet gości dalej najsilniej eksponowaną kategorią są kandydatki w wyborach, najsłabiej ekspertki.
W monitorowanej kampanii wyborczej w mediach zachowany był niemal idealny parytet płci wśród prowadzących: 49proc. Audycji prowadziły dziennikarki, 51 proc. Dziennikarze.
Ekspozycja kobiet w materiałach informacyjnych wynosiła ok. 25% czasu ekspozycji wszystkich bohaterów. Dominowały polityczki PO – Ewa Kopacz oraz Hanna  Gronkiewicz – Waltz. Na drugim miejscu obecne były kobiety – goście z PiS, na trzecim kobiety należące do grupy kandydatek bezpartyjnych startujących z własnych komitetów wyborczych.
Praktycznie wszystkie stacje przyjęły model pluralizmu wyważonego, dość szeroko reprezentującego różne stronnictwa polityczne. Wyjątkiem była Telewizja Trwam, w której reprezentowani byli wyłącznie politycy wybranych partii prawicowych (PiS, SP, RN).
 
Monitoring wyborczy telewizyjnych serwisów informacyjnych - raport

Monitoring wyborczy telewizyjnych programów publicystycznych - raport