Mediamorfozy - o wzajemnym oddziaływaniu człowieka i mediów
08.11.2016
Media powinny przede wszystkim pełnić swoją podstawową rolę pośrednika między ludźmi. Powinny też budować wspólnotę. Jakość mediów ma bezpośrednie przełożenie na jakość demokracji i kształtowanie się społeczeństwa obywatelskiego.
II Kongres Edukacji Medialnej, który odbył się w październiku w Lublinie poświęcony był strategiom użytkowania mediów w kulturze cyfrowej ze szczególnym uwzględnieniem:
· nowych form zachowań społecznych i kulturowych wobec (pod wpływem) mediów i nowych technologii;
· roli edukacji medialnej w społeczeństwie obywatelskim;
· edukacji medialnej jako formy profilaktyki społecznej;
· dobrych praktyk edukacji medialnej w perspektywie lokalnej, regionalnej, narodowej i globalnej.
Wybrane refleksje i uwagi z pierwszego dnia Kongresu
Rola mediów i rola edukacji medialnej
Media powinny przede wszystkim pełnić swoją podstawową rolę, czyli pośredniczenie (medium) między ludźmi. Powinny też budować wspólnotę. Jakość mediów ma bezpośrednie przełożenie na jakość demokracji i kształtowanie się społeczeństwa obywatelskiego.
Edukacja medialna powinna m.in. uczyć empatii i umiejętności interpretacji faktów w świetle różnych kontekstów. Świadome korzystanie z mediów powinno umożliwiać społeczeństwu głębsze uczestnictwo w kulturze oraz dawać mu umiejętność dystansowania się i obrony przed fałszywymi czy zmanipulowanymi przekazami. W świadomym korzystaniu z mediów istotną rolę odgrywa też racjonalność oraz umiejętność dostrzegania różnic między rzeczywistym obrazem świata a jego medialnym odzwierciedleniem.
Mówi się, że w dzisiejszych czasach wszystkie media są „nowe” bo wszystkie są usieciowione. O ile jednak tradycyjna (linearna) telewizja budowała wspólnotę narodową, o tyle w Internecie mamy do czynienia zarówno z defragmentacją dyskursu jak i defragmentacją sposobów korzystania, co trafnie pokazuje coraz powszechniej używane sformułowanie „internety” zamiast „Internet”. Użytkownicy Internetu (internetów?) sami wybierają treści i sami decydują o sposobach ich eksploracji, a także wybierają sobie różne wspólnoty wyrosłe na bazie danego internetowego doświadczenia. W tego typu ujęcie wpisuje się podjęta podczas Kongresu refleksja nad twórczą rolą algorytmów, cybersztuką i cyfrowym przetwarzaniem projektów artystycznych, nowym mapowaniem społecznym, czy przyszłościowym „hakowaniem” ludzkiego ciała. W refleksję tę wpisuje się również problem, jaki napotykają osoby próbujące zrozumieć i opisać „nową” cyfrową rzeczywistość za pomocą „starych” analogowych metod, używając do tego nawyków wyjętych z kontekstu świata rzeczywistego. „Cyfrowych tubylców” nie powinno zatem dziwić, że ci, dla których poczucie bezpieczeństwa usytuowane jest w świecie analogu, nie maja motywacji do uczestniczenia w przestrzeniach świata cyfrowego.
(Re)edukacja medialna jako profilaktyka zagrożeń w Internecie
Pytania, które w tym zakresie stawiano, to m.in. jakie obszary należy objąć profilaktyką, jak ją skutecznie realizować oraz jak rozbić odium internetu (badania wykazują, że negatywne zachowania młodych ludzi w internecie stanowią margines pod względem ilościowym, co nie wyklucza, że powodują one duże szkody). Profilaktyka to zatem nie tylko uświadamianie zagrożeń, ale również pokazywanie pozytywnych przykładów, co dobrego i ciekawego można robić w Internecie oraz jak wykorzystywać nowe technologie w życiu i w nauce.
Wydaje się, że podstawą profilaktyki zagrożeń w internecie jest uświadamianie młodym ludziom konsekwencji zachowań cyberprzemocowych, zarówno jeśli chodzi o sprawców tych zachowań jak też ich ofiary, ale także dla świadków tego typu sytuacji. Co ciekawe, badania wskazują, że cyberprzemoc idzie zwykle w parze ze złym traktowaniem innych ludzi w życiu realnym. Jeśli chodzi o sprawców, to wyniki badań wskazują, że rzadko jest to z ich strony działanie kalkulatywne; najczęściej są to zachowania bezmyślne, spontaniczne, automatyczne i w dodatku stadne, dlatego tak ważne jest skuteczne rozpoznawanie mechanizmów powodujących, że sprawca cyberprzemocy nagle traci głowę.
Z kolei świadkowie cyberprzemocy często okazują się bezradni - chcieliby zareagować, ale nie wiedzą jak to zrobić, a pierwszy pomysł, który po namyśle przychodzi im do głowy to użycie wobec sprawcy takich samych metod, których on użył wobec ofiary (!).
Polskie szkoły generalnie dysponują już odpowiednimi procedurami w zakresie zwalczania i przeciwdziałania cyberprzemocy, ale praktyka pokazuje, że nie zawsze są one odpowiednio wdrażane.
Obecnie wyzwaniem w zakresie profilaktyki zagrożeń w Internecie są urządzenia mobilne i ich masowe wykorzystanie przez młodych ludzi.
Z brytyjskich badań dzieci w wieku 6-8 lat wynika np. że o ile uprzednio wskazywały one na pracę i rodzeństwo jako przeszkodę w kontaktach z rodzicami, o tyle obecnie artykułują one, że przeszkodę stanowią też używane przez rodziców smartfony.
Drugi dzień Kongresu
W tym dniu odbył się Walny Zjazd Członków Polskiego Towarzystwa Edukacji Medialnej (wybór władz na kadencję w latach 2016-2020) oraz naukowe sesje referatowe w następujących obszarach:
· edukacja medialna na różnych etapach kształcenia;
· edukacja medialna w praktyce;
· edukacja medialna 2.0.;
· odbiór tekstów medialnych.
Zgodnie z deklaracją organizatorów, część artykułów z drugiego dnia obrad zostanie opublikowana w krakowskim czasopiśmie naukowym "Państwo i Społeczeństwo”.
Linki do innych relacji z tego wydarzenia
Fotorelacja z Kongresu w Lublinie dostępna jest na
stronie internetowej UMCS (Wydział Politologii).
Relacja z I Kongresu, który odbył się w 2014 roku w Krakowie.
Zapowiedź następnego Kongresu
III Kongres Edukacji Medialnej planowany jest w 2018 roku w Gdańsku.
