KRRiT - Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji

Relacja z I Kongresu Edukacji Medialnej Kraków, 25-26.09.2014 r.

Współorganizatorem  kongresu był Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie (UP) oraz Fundacja Nowoczesna Polska. Partnerem kongresu był Narodowy Instytut Audiowizualny.

Celem kongresu była integracja przedstawicieli różnych środowisk (instytucjonalnych, naukowych, twórczych i edukacyjnych) wokół zagadnienia edukacji medialnej oraz stworzenie wspólnej płaszczyzny dialogu na temat możliwych i pożądanych kierunków zmian w tym zakresie. Kongres umożliwił też wymianę poglądów naukowych i praktycznych doświadczeń związanych z edukacją do mediów, przez media i o mediach.

W pierwszym dniu kongresu odbyło się  5 sesji panelowych, w tym:

• panel dotyczący instytucjonalnej roli w kształtowaniu kompetencji medialnych i informacyjnych. Poprowadził go prof. W. Godzic z udziałem Ministra K. Lufta (KRRiT), dyr. M. Merczyńskiego ( NInA), J. Lipszyca  (Fundacja Nowoczesna Polska)  oraz T. Komorowskiego (Polski Komitet ds. UNESCO);
• panel dotyczący edukacji medialnej i podziałów społecznych. Poprowadził go prof. SWPS M. Filiciak z udziałem prof. A. Ogonowskiej (UP/PTEM), prof. T. Miczki (UŚ), dr. Alka Tarkowskiego (Centrum Cyfrowe: Projekt Polska) oraz M. Wilkowskiego (Fundacja Nowoczesna Polska);
• panel dotyczący psychologiczno-pedagogicznych uwarunkowań edukacji medialnej.  Poprowadziła go dr. A. Kołodziejczyk (UJ) z udziałem prof. J. Cieszyńskiej-Rożek (UP), dr G. Ptaszka (AGH/PTEM), dr D. Kubickiej (UJ) oraz B. Staszyńskiej  i Onno Hansena (Fundacja Citizen Project);
• panel dotyczący regionalnego i lokalnego wymiaru edukacji medialnej. Poprowadziła go A. Gruhn (Fundacja Nowoczesna Polska) z udziałem dr. Justyny Jasiewicz  (UW), M. Sielatyckiego (Biuro Edukacji m.st. Warszawy), Ł. Mendeksza (Zarząd Woj. Dolnośląskiego) i J. Pająka (gmina Drwinia);
• panel dotyczący kompetencji komunikacyjnych w świetle mediatyzacji . Poprowadziła go prof. I. Hofman (UMCS) z udziałem prof. W. Skrzydlewskiego (UAM), ks. prof. M. Drożdża (Uniwersytet Papieski), dr A. Jaskierni (UW) i dr. M. Lisowskiej-Magdziarz (UJ).

Tezy, które zdaniem  zdającej relację, wybrzmiały w pierwszym dniu konferencji to m.in.:

• edukacja medialna rozumiana jako przygotowanie do życia w medialnej rodzinie; mniej istotne jest to, jak tę edukację nazwiemy (medialna? informacyjna? cyfrowa? obywatelska?), niż to, żeby zapewnić w niej pierwiastek wychowawczy (psychologiczny i pedagogiczny);
• edukacja medialna musi być rozpatrywana w całościowym, interdyscyplinarnym ujęciu, a nie jako  samodzielne spojrzenie psychologiczne /socjologiczne/pedagogiczne/medioznawcze (nawet jeśli jest ono pogłębione). Tak wypracowane społeczno-humanistyczne podejście do edukacji medialnej należałoby następnie skonfrontować z podejściem technologicznym, tak by  przedstawiciele obu tych kierunków podjęli dialog i współpracę. Jest to niezbędne jeżeli chcemy nauczyć się rozkodowywać  każdy z czterech kodów, którymi posługują się media (są to: kod językowy, kod obrazowy, kod audialny i kod wysokich technologii);  
• edukacja medialna nie jest  dyscypliną neutralną politycznie i biznesowo (własność mediów);
• edukacja medialna i informacyjna w punkcie wyjścia powinna być podstawą wszelkiej edukacji; współczesny człowiek ma łatwość w narzędziowym posługiwaniu się mediami i nowymi technologiami, ale ma problem z wyszukiwaniem informacji, ich selekcjonowaniem, rozkodowywaniem, krytyczną oceną i hierarchizowaniem;
• aspekt prawno-autorski powinien być pełnoprawnym elementem kompetencji medialnych. Dotyka on m.in. tak ważnego aspektu jak dozwolony użytek edukacyjny, z którego wielu nauczycieli nie zdaje sobie sprawy;
• polaryzacja: zróżnicowanie kompetencji medialnych między mieszkańcami dużych i  małych miejscowości/zróżnicowanie wewnątrzmiejskie;  wewnętrzne rozdystrybuowanie kompetencji: społeczno-ekonomiczna pozycja rodziców ma większe przełożenie na kompetencje ich dzieci niż wpływ szkoły, która nie niweluje tych różnic; bezpośrednia praca ucznia z nauczycielem jako podstawa nauczania;
• refleksyjność i autorefleksyjność  jako wartość bazowa edukacji medialnej;
• media i nowe technologie nie są panaceum na wszystko, ale bez nich edukacja medialna nie jest możliwa do prowadzenia. Internet nie tylko nie okazał się wielkim wyrównywaczem szans, ale przyczynia się do powstawania nowych podziałów społecznych. Rozwiązaniem jest, oprócz zapewniania i systematycznego aktualizowania infrastruktury, przede wszystkim inwestowanie w edukację, w tym w edukację edukatorów i nauczycieli, którzy uczą innych;
• badania psychologiczne, na które powoływano się podczas kongresu wskazują, że korzystanie z nowych technologii zmienia  „okablowanie naszego mózgu”. Jest to szczególnie ważki problem w przypadku wczesnego obcowania małego dziecka z ekranem (w tym z ekranem dotykowym), szczególnie u tych dzieci, które nie rozwinęły jeszcze języka. Przedwczesny i nasycony kontakt tych dzieci z nowymi technologiami  wpływa na problemy z rozpoznawaniem przez nie kontekstu emocjonalnego; dzieci takie nie budują myślenia abstrakcyjnego, są zagrożone rozproszeniem uwagi w życiu realnym i kompulsywnym korzystaniem z nowych technologii („magia klikania”). Korzystanie przez nie z nowych technologii pełni dla nich rolę brain candy (natychmiastowej gratyfikacji), podczas gdy dużo ważniejsze jest trenowanie pozytywnych postaw wobec sytuacji odroczonej gratyfikacji (por. digital marshmallow test). Przytaczane podczas kongresu badania wskazują również, że dzieci, które rozwinęły język i np. wcześnie nauczyły się czytać, lepiej radzą sobie z nowymi technologiami. Wykształcenie języka związane jest bowiem z funkcją myślenia i refleksji, co z kolei ma przełożenie na kształtowanie zachowań w stosunku do nowych technologii; 
• edukacja medialna nie jest oczywistością w krajowych politykach publicznych; np. na 195 państw członkowskich UNESCO tylko 70 zajmuje się edukacją medialną  w swojej polityce publicznej; z kolei wśród 29 ankietowanych w 2014 r. organów regulacyjnych z zakresu mediów audiowizualnych tylko 15 ma prawnie zagwarantowane kompetencje do zajmowania się edukacją medialną. Na tym tle zarówno polska polityka publiczna, jak też formalne oraz praktyczne zaangażowanie w edukację medialną organu regulacyjnego, jakim jest Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, wypadają bardzo pozytywnie. Dla porównania w 2008 r. na 26 organów regulacyjnych, które odpowiedziały na ankietę  w sprawie edukacji medialnej, kompetencje w tym zakresie posiadały tylko 2 z nich (brytyjski Ofcom oraz niemiecki Landesmedienanstalten).  

  
Drugi dzień kongresu poświęcony był różnym aspektom edukacji medialnej w świetle nowych mediów i technologii. W tym dniu odbyła się sesja plenarna pod przewodnictwem prof. I. Hofman oraz trzy sesje równoległe dotyczące:

• kompetencji medialnych różnych grup społecznych;
• edukacji medialnej jako wyzwania dla współczesnej  edukacji;
• przedstawienia przykładów dobrych praktyk w zakresie edukacji medialnej. 

Kongres  zakończył się podsumowaniem oraz warsztatami medialnymi poprowadzonymi przez:  Fundację Nowoczesna Polska („Medialny przybornik”), Fundację Citizen Project („Dynamiczna tożsamość”) oraz Centrum Cyfrowe:  Projekt Polska („Dlaczego prawo autorskie jest ważne dla edukacji medialnej?”).

Więcej informacji na temat Kongresu znajduje się na http://kongres.ptem.org.pl/ .

Rejestracja wideo z wybranych paneli znajduje się na stronie Narodwego Instytutu Audiowizualnego pod adresem http://ninateka.pl/filmy/kongres-edukacji-medialnej

Krótka relacja filmowa z tego wydarzenia zrealizowana przez Krakowską Telewizję Internetową znajduje się na: https://www.youtube.com/watch?v=atbP2BSGjy0


Jednocześnie informujemy, że tematyka relacji „Człowiek-media-edukacja” była przedmiotem sympozjum naukowego, które odbyło się w Krakowie w  dn. 26-27.09. br. Organizatorem była Katedra Technologii i Mediów Edukacyjnych w Instytucie Bezpieczeństwa i Edukacji Obywatelskiej krakowskiego Uniwersytetu Pedagogicznego. Honorowy patronat  nad tym wydarzeniem objęli Minister Edukacji Narodowej oraz  Rektor Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. Program sympozjum, tegoroczne referaty oraz archiwum z lat ubiegłych znajdują się na: http://www.ktime.up.krakow.pl/Sympozjum.html. 

Relację sporządziła Ewa Murawska-Najmiec.