1. Status nadawców publicznych
Status nadawców publicznych został określony w art. 26 oraz w art. 30 ustawy z dnia 29 grudnia 1992 roku o radiofonii i telewizji (Dz.U. 2017.1414 j.t.). Jednostki publicznej radiofonii i telewizji działają wyłącznie w formie jednoosobowej spółki akcyjnej Skarbu Państwa.
Zgodnie z art. 64 ust. 1 pkt 1-2 ustawy o radiofonii i telewizji , na ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa został nałożony obowiązek zawiązania:
1) spółki "Telewizja Polska - Spółka Akcyjna" z siedzibą w Warszawie i oddziałami terenowymi
w Bydgoszczy, Gdańsku, Katowicach, Krakowie, Lublinie, Łodzi, Poznaniu, Rzeszowie, Szczecinie, Warszawie i we Wrocławiu;
2) spółki "Polskie Radio - Spółka Akcyjna" z siedzibą w Warszawie;
3) spółek radiofonii regionalnej z siedzibami w Białymstoku, Bydgoszczy, Gdańsku, Katowicach, Kielcach, Krakowie, Koszalinie, Lublinie, Łodzi, Opolu, Olsztynie, Poznaniu, Rzeszowie, Szczecinie, Warszawie, we Wrocławiu i w Zielonej Górze.
Telewizję publiczną, w myśl art. 26 ust. 2 ustawy o radiofonii i telewizji tworzy "Telewizja Polska - Spółka Akcyjna" zawiązana w celu tworzenia i rozpowszechniania:
1) ogólnokrajowych programów ogólnotematycznych I i II, wyspecjalizowanego programu informacyjno - publicystycznego oraz programu o tematyce kulturalno-artystycznej;
2) programów skierowanych do odbiorców za granicą;
3) regionalnych programów telewizyjnych;
4) innych programów i usług realizujących misję publiczną, o której mowa w art. 21 ust. 1 ustawy
o radiofonii i telewizji określonych w karcie powinności, w tym programów wyspecjalizowanych, innych niż wymienione w pkt 1.
Radiofonię publiczną, w myśl art. 26 ust. 3 pkt 1-2 ustawy o radiofonii i telewizji tworzą:
1) spółka "Polskie Radio - Spółka Akcyjna", zawiązana w celu tworzenia i rozpowszechniania ogólnokrajowych programów radiowych i programów dla odbiorców za granicą;
2) spółki zawiązane w celu tworzenia i rozpowszechniania regionalnych programów radiowych.
2. Zadania nadawców publicznych
Zgodnie z art.21 ust.1 ustawy o radiofonii i telewizji, publiczna radiofonia i telewizja realizuje misję publiczną, oferując na zasadach określonych w ww. ustawie, całemu społeczeństwu
i poszczególnym jego częściom, zróżnicowane programy i inne usługi w zakresie informacji, publicystyki, kultury, rozrywki, edukacji i sportu, cechujące się pluralizmem, bezstronnością, wyważeniem i niezależnością oraz innowacyjnością, wysoką jakością i integralnością przekazu.
Do zadań publicznej radiofonii i telewizji, wynikających z realizacji misji, należy w szczególności:
1) tworzenie i rozpowszechnianie programów ogólnokrajowych, programów regionalnych, programów dla odbiorców za granicą w języku polskim i innych językach oraz innych programów realizujących demokratyczne, społeczne i kulturalne potrzeby społeczności lokalnych;
2) tworzenie i rozpowszechnianie programów wyspecjalizowanych określonych w ustawie
lub karcie powinności;
3) tworzenie i dostarczanie przez sieci telekomunikacyjne audialnych, audiowizualnych
i tekstowych usług innych niż programy, związanych z programami, uzupełniających, poszerzających lub wzbogacających je, które realizują demokratyczne, społeczne i kulturalne potrzeby społeczeństwa, w tym audiowizualnych usług medialnych na żądanie;
4) rozwijanie kontaktów z odbiorcami programów, o których mowa w pkt 1 i 2, oraz usług, o których mowa w pkt 3, w tym przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość;
5) budowa lub eksploatacja nadawczych i przekaźnikowych stacji radiowych lub telewizyjnych oraz innych urządzeń służących do dostarczania programów, o których mowa w pkt 1 i 2, i usług,
o których mowa w pkt 3, oraz rozwijania kontaktów zgodnie z pkt 4;
6) prowadzenie prac nad nowymi technikami tworzenia i rozpowszechniania programów radiowych lub telewizyjnych, tworzenia i dostarczania usług, o których mowa w pkt 3, oraz rozwijania kontaktów zgodnie z pkt 4, a także zachęcanie do korzystania z takich technik;
7) prowadzenie działalności w zakresie nabywania, przygotowywania, produkcji lub koprodukcji audycji i innych materiałów na potrzeby programów, o których mowa w pkt 1 i 2, oraz usług,
o których mowa w pkt 3;
8) prowadzenie działalności w zakresie zachowywania, ochrony, konserwacji i uzupełniania zbiorów audycji i innych materiałów nabytych lub wytworzonych na potrzeby programów, o których mowa w pkt 1 i 2, oraz usług, o których mowa w pkt 3;
9) popieranie twórczości artystycznej, literackiej, naukowej oraz działalności oświatowej i działalności w zakresie sportu;
10) upowszechnianie wiedzy o języku polskim;
11) uwzględnianie potrzeb mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym, w tym emitowanie programów informacyjnych w językach mniejszości narodowych i etnicznych oraz języku regionalnym;
12) tworzenie i rozpowszechnianie programów oraz tworzenie i dostarczanie usług, o których mowa w pkt 2a, służących przedstawianiu Rzeczypospolitej Polski, jej języka, historii lub kultury za granicą, w tym na użytek środowisk polonijnych oraz Polaków zamieszkałych za granicą, lub przyczynianie się do tworzenia, rozpowszechniania lub dostarczania takich programów lub usług;
13) zapewnianie dostępności programów lub ich części i innych usług dla osób niepełnosprawnych z powodu dysfunkcji narządu wzroku oraz osób niepełnosprawnych z powodu dysfunkcji narządu słuchu;
14) upowszechnianie edukacji medialnej.
Realizując zadania, o których mowa wyżej, jednostki publicznej radiofonii i telewizji mogą korzystać z różnych sposobów dostarczania usług medialnych i innych usług oraz środków porozumiewania się na odległość, w tym systemów teleinformatycznych, dla zapewnienia jak najszerszego dostępu do usług medialnych i innych usług oraz komunikacji z odbiorcami.
Programy i inne usługi jednostek publicznej radiofonii i telewizji w ramach jej misji publicznej powinny:
1) kierować się odpowiedzialnością za słowo i dbać o dobre imię publicznej radiofonii i telewizji;
2) rzetelnie ukazywać całą różnorodność wydarzeń i zjawisk w kraju i za granicą;
3) sprzyjać swobodnemu kształtowaniu się poglądów obywateli oraz formowaniu się opinii publicznej;
4) umożliwiać obywatelom i ich organizacjom uczestniczenie w życiu publicznym poprzez prezentowanie zróżnicowanych poglądów i stanowisk oraz wykonywanie prawa do kontroli i krytyki społecznej;
5) służyć rozwojowi kultury, nauki i oświaty, ze szczególnym uwzględnieniem polskiego dorobku intelektualnego i artystycznego;
6) sprzyjać integracji społecznej, w tym przeciwdziałać wykluczeniu społecznemu;
7) respektować chrześcijański system wartości, za podstawę przyjmując uniwersalne zasady etyki;
8) służyć umacnianiu rodziny;
9) służyć kształtowaniu postaw prozdrowotnych;
10) służyć propagowaniu i upowszechnianiu sportu;
11) służyć zwalczaniu patologii społecznych;
12) służyć edukacji medialnej.
3. Finansowanie nadawców publicznych
Zgodnie z art.1 ustawy z dnia 21 kwietnia 2005 roku o opłatach abonamentowych
(Dz.U. 2017.1204 j.t.) w celu umożliwienia realizacji misji publicznej, o której mowa w art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji, przez jednostki publicznej radiofonii
i telewizji, pobierane są opłaty abonamentowe.
Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji ustala corocznie, po analizie planu programowo-finansowego, o którym mowa w art. 21c ust. 1 ustawy o radiofonii i telewizji, oraz sprawozdania,
o którym mowa w art. 31b ust. 1 tej ustawy, za poprzedni rok kalendarzowy i analizie określonych
w nich kosztów, nie później niż do dnia 30 września, sposób podziału wpływów, o których mowa
z opłat abonamentowych, między jednostki publicznej radiofonii i telewizji w następnym roku kalendarzowym, w tym minimalny udział terenowych oddziałów spółki "Telewizja Polska - Spółka Akcyjna".
Wyżej wymienione wpływy są w całości przeznaczone na działalność jednostek publicznej radiofonii
i telewizji, z wyłączeniem potrąceń przewidzianych:
· w art. 6 ust. 2 ustawy o opłatach abonamentowych (tj. po potrąceniu umownego wynagrodzenia dla operatora wyznaczonego (Pocztę Polską SA) za usługi związane z pobieraniem opłat abonamentowych),
oraz
· w art. 7 ust. 8 ustawy o opłatach abonamentowych (tj. po pobraniu przez operatora wyznaczonego połowy wpływów z opłaty pobranej w przypadku stwierdzenia używania niezarejestrowanego odbiornika radiofonicznego lub telewizyjnego).
